2021 թվականի հուլիսի 2-ին Եվրամիությունում (ԵՄ) ուժի մեջ է մտել միանգամյա օգտագործման պլաստմասսաների մասին հրահանգը։Հրահանգն արգելում է միանգամյա օգտագործման պլաստմասսաները, որոնց համար այլընտրանքներ կան:«Մեկանգամյա օգտագործման պլաստմասսե արտադրանքը» սահմանվում է որպես արտադրանք, որն ամբողջությամբ կամ մասամբ պատրաստված է պլաստմասսայից, և որը չի մտահղացվել, նախագծված կամ շուկա հանվել նույն նպատակով մի քանի անգամ օգտագործելու համար:Եվրոպական հանձնաժողովը հրապարակել է ուղեցույցներ, ներառյալ օրինակներ, թե ինչ պետք է համարվի մեկանգամյա օգտագործման պլաստիկ արտադրանք:(հրահանգի հոդված 12.)
Մեկանգամյա օգտագործման պլաստմասսե իրերի համար ԵՄ անդամ երկրները պետք է սահմանափակեն դրանց օգտագործումը սպառման կրճատման ազգային միջոցառումների, պլաստիկ շշերի վերամշակման առանձին թիրախի, պլաստիկ շշերի նախագծման պահանջների և պլաստիկ արտադրանքի պարտադիր պիտակների միջոցով՝ սպառողներին տեղեկացնելու համար:Բացի այդ, հրահանգը ընդլայնում է արտադրողի պատասխանատվությունը, ինչը նշանակում է, որ արտադրողները պետք է հոգան թափոնների կառավարման մաքրման, տվյալների հավաքման և որոշակի ապրանքների իրազեկման բարձրացման ծախսերը:ԵՄ անդամ երկրները պետք է միջոցներ ձեռնարկեն մինչև 2021 թվականի հուլիսի 3-ը, բացառությամբ շշերի համար նախատեսված արտադրանքի ձևավորման պահանջների, որոնք կկիրառվեն 2024 թվականի հուլիսի 3-ից (հոդված 17):
Հրահանգն իրականացնում է ԵՄ-ի պլաստիկ ռազմավարությունը և նպատակ ունի «նպաստել [ԵՄ-ի] անցումը շրջանաձև տնտեսության»։(Հոդված 1.)
Մեկանգամյա օգտագործման պլաստմասսաների մասին հրահանգի բովանդակությունը
Շուկայի արգելքներ
Հրահանգն արգելում է ԵՄ շուկայում հասանելի դարձնել հետևյալ մեկանգամյա պլաստմասսաները.
❋ բամբակյա ձողիկներ
❋ դանակներ (պատառաքաղներ, դանակներ, գդալներ, փայտիկներ)
❋ ափսեներ
❋ ծղոտներ
❋ ըմպելիքների խառնիչներ
❋ ձողիկներ, որոնք պետք է ամրացվեն և ամրացվեն փուչիկների վրա
❋ սննդի տարաներ՝ պատրաստված ընդլայնված պոլիստիրոլից
❋ ըմպելիքների տարաներ՝ պատրաստված ընդարձակված պոլիստիրոլից, ներառյալ դրանց կափարիչները և կափարիչները
❋ բաժակներ՝ ընդլայնված պոլիստիրոլից պատրաստված խմիչքների համար, ներառյալ դրանց ծածկոցները և կափարիչները
❋ արտադրանք՝ պատրաստված օքսո-քայքայվող պլաստիկից:(Հոդված 5՝ հավելվածի հետ, մաս Բ.)
Սպառման նվազեցման ազգային միջոցառումներ
ԵՄ անդամ երկրները պետք է միջոցներ ձեռնարկեն՝ նվազեցնելու միանգամյա օգտագործման պլաստմասսաների սպառումը, որոնց համար այլընտրանք չկա։Անդամ երկրներից պահանջվում է Եվրոպական հանձնաժողովին ներկայացնել միջոցառումների նկարագրությունը և այն հանրությանը հասանելի դարձնել:Նման միջոցները կարող են ներառել կրճատման ազգային թիրախների սահմանում, սպառողներին վաճառքի կետում բազմակի օգտագործման այլընտրանքների տրամադրում կամ մեկանգամյա օգտագործման պլաստիկ արտադրանքի համար գումար գանձելը:ԵՄ անդամ երկրները պետք է հասնեն այս մեկանգամյա օգտագործման պլաստմասսայի սպառման «հավակնոտ և կայուն կրճատման», որը «հանգեցնի սպառման աճի էական հակադարձմանը» մինչև 2026 թվականը: Սպառման և կրճատման առաջընթացը պետք է վերահսկվի և զեկուցվի Եվրոպական հանձնաժողովին:(Հոդված 4.)
Պլաստիկ շշերի առանձին հավաքագրման նպատակներ և դիզայնի պահանջներ
Մինչև 2025 թվականը շուկայում դրված պլաստիկ շշերի 77%-ը պետք է վերամշակվի։Մինչև 2029 թվականը 90%-ին հավասար քանակություն պետք է վերամշակվի։Բացի այդ, կիրականացվեն պլաստիկ շշերի նախագծման պահանջները. մինչև 2025 թվականը PET շշերը պետք է պարունակեն առնվազն 25% վերամշակված պլաստիկ իրենց արտադրության մեջ:Այս թիվը մինչև 2030 թվականը բարձրանում է մինչև 30% բոլոր շշերի համար:(Հոդված 6, պար. 5; հոդված 9.)
Պիտակավորում
Հիգիենիկ սրբիչները (բարձիկներ), թամպոնները և թամպոն կիրառողները, թաց անձեռոցիկները, ֆիլտրով ծխախոտի արտադրանքը և խմելու բաժակները պետք է փաթեթավորման կամ բուն արտադրանքի վրա ունենան «ակնառու, հստակ ընթեռնելի և անջնջելի» պիտակը:Պիտակը պետք է սպառողներին տեղեկացնի թափոնների կառավարման համապատասխան տարբերակների մասին, որոնք նախատեսված են արտադրանքի կամ թափոնների հեռացման միջոցների մասին, որոնցից պետք է խուսափել, ինչպես նաև արտադրանքի մեջ պլաստիկի առկայության և աղբ թափելու բացասական ազդեցության մասին:(Հոդված 7, պար. 1՝ հավելվածի Դ մասի հետ միասին):
Ընդլայնված արտադրողի պատասխանատվություն
Արտադրողները պետք է հոգան իրազեկման միջոցառումների, թափոնների հավաքման, աղբի մաքրման և տվյալների հավաքագրման և հաշվետվությունների հետ կապված հետևյալ ապրանքների հետ կապված ծախսերը.
❋ սննդի տարաներ
❋ ճկուն նյութից պատրաստված փաթեթներ և փաթաթաներ
❋ ըմպելիքների տարաներ՝ մինչև 3 լիտր տարողությամբ
❋ բաժակներ խմիչքների համար, ներառյալ դրանց ծածկոցները և կափարիչները
❋ թեթև պլաստիկ կրող պայուսակներ
❋ ծխախոտի արտադրանք՝ զտիչներով
❋ թաց անձեռոցիկներ
❋ փուչիկներ (հոդված 8, պարբ. 2, 3՝ հավելվածի հետ, մաս Ե.)
Այնուամենայնիվ, թաց անձեռոցիկների և փուչիկների հետ կապված աղբի հավաքման ծախսերը չպետք է ծածկվեն:
Իրազեկման բարձրացում
Հրահանգը պահանջում է, որ ԵՄ անդամ պետությունները խրախուսեն սպառողների պատասխանատու վարքագիծը և սպառողներին տեղեկացնեն բազմակի օգտագործման այլընտրանքների, ինչպես նաև շրջակա միջավայրի և կոյուղու ցանցի վրա աղբ թափելու և այլ ոչ պատշաճ թափոնների ազդեցության մասին:(Հոդված 10.)
աղբյուրի URL:https://www.loc.gov/item/global-legal-monitor/2021-07-18/european-union-ban-on-single-use-plastics-takes-effect/
Հրապարակման ժամանակը՝ 21-2021